Tagi
Bóg, człowiek, ewolucja, geny, jager, religia, Rozwój, rzeczywistość, Świadomość, życie
Pewien inteligentny człowiek powiedział mi kiedyś, że „Religia jest trickiem genów”. Podchodzę do tego zdania bardzo poważnie i sądzę, że nie dyskredytuje ono bynajmniej religii. Przeciwnie. Jeśli jakiś gatunek osiągnął poziom, na którym może stawiać pytania o swoje pochodzenie, swoją przyszłość i sens, to wtedy jest rzeczą zupełnie, naturalną, że rozwinął zdolności, które mu pomagają w znalezieniu odpowiedzi na te pytania.
Rezultatem jest religia.
Przez wieki wypełniała ona znakomicie swoje zadanie i czyni to jeszcze dzisiaj. Religia należy do ewolucji. Jeżeli dzisiaj doszliśmy do punktu, w którym udzielane przez nią odpowiedzi już nie wystarczają, to znaczy, że ewolucja poszła dalej.
I teraz musi powstać jakaś nowa lub zmodyfikowana umiejętność, która pozwoli człowiekowi zrozumieć samego siebie. Religia rozwija się dalej wraz z człowiekiem. Temu stara się zadość uczynić teologia ewolucyjna. Punktem wyjścia dla niej jest rozwój życia. Wszystko, co się dzieje, rozumie ona jako potężny ewolucyjny proces jednego wszechobejmującego życia. Wszędzie widzi ciągłe pojawianie się i znikanie. „W każdej chwili świat rodzi się na nowo” – powiada mistyka. Wychodzi z założenia, że to permanentne nowe stwarzanie nie jest dokonywane przez jakiegoś stojącego poza ewolucją stwórcę, lecz dokonuje się z samej ewolucji idącej za swoim własnym impulsem. I stąd Bóg z perspektywy mistycznej lub teologii ewolucyjnej nie jest działającym z zewnątrz inicjatorem ewolucji, lecz ewolucja to samorozwijający się Bóg.
Skoro Bóg jest ewolucją, czy wtedy w ogóle ma jeszcze sens mówienie o Bogu?
Nie możemy zrezygnować z tego słowa. Jednakże powinniśmy zawsze mówić wyraźnie, jak je rozumiemy, ponieważ potocznie wiąże się je z tradycyjnym teistycznym wyobrażeniem zaświatowej osobowej mocy. Dlatego mówiąc o tym, co rozumiem przez słowo Bóg, wolę raczej określenie Pierwsza Rzeczywistość. Zen mówi o Pustce, hinduizm o Brahmanie, Mistrz Eckhart o Boskości, Jan Tauler o Ostatecznej Przyczynie. Zawsze chodzi o to, o czym właściwie niczego nie można powiedzieć. O pojęcie bez dającej się określić treści, pojęcie, które jest tak odmienne od wszystkich innych pojęć, że Eckhart powiedział: „Bóg i Boskość tak dalece się od siebie różnią jak niebo i ziemia” (Kazanie 26).
W swoich książkach Ojciec często obok pojęcia Bóg używa również pojęcia życie.
Życie jest właściwym pojęciem na oznaczenie rzeczywistości, którą nazywamy Bogiem. Życie, tak jak Bóg, wymyka się nam i jest nieuchwytne. Nie wiemy, skąd pochodzi ani dokąd zmierza. Życie jest wszędzie i nigdzie. Ukazuje się w każdej pojedynczej żywej istocie, ale jest też zawsze czymś’ więcej niż żywa istota. Tak samo jest z Pierwszą Rzeczywistością. Istnieje, ale uchwytna jest tylko w postaci, którą sobie nada. Ona sama jest pustką, która potrzebuje formy, ażeby się zjawić. Bez pustki nie mogłaby istnieć żadna forma, bo forma jest zawsze formą pustki. Dokładnie tak samo jest z życiem. Życie jest w każdej żywej istocie, albowiem bez życia żywa istota nie byłaby żywą istotą. Ale życie nie wyczerpuje się nigdy w określonej żywej istocie. Jest zawsze większe niż pojedyncza żywa istota. Przychodzi i odchodzi wraz z nią, pozostaje jednak nieuchwytne.
Czy dobrze rozumiem, że dla Ojca „życie” i „Bóg” to dwa określenia Pierwszej Rzeczywistości?
Tak, o ile pod pojęciem życie rozumie się tę wielką, przenikającą wszystkie istoty, napędzającą wszystko, nieuchwytną energię jedni. Tę siłę mogę nazwać życiem Boga. Można ją za Jeanem E. Charonem, francuskim noblistą, nazwać miłością – jednak nie miłością osobową, lecz miłością rozumianą jako absolutna otwartość na wszystko i na każde. W tym sensie miłość jest zasadą strukturalną ewolucji – gotowością atomu do związania się z innym atomem w molekułę, gotowością molekuł do utworzenia wspólnie komórki i gotowością komórek do stania się większym organizmem. Tę gotowość do samotranscendencji widać wszędzie w kosmosie. Ona jest właściwie napędową siłą życia i ewolucji. Tylko ten, kto chce zachować swoją tożsamość i jednocześnie potrafi wyjść poza siebie, ma w ewolucji szansę przeżycia.
Klasyczna teoria ewolucji powiada jednak, że nie miłość jest motorem ewolucji, lecz zasada, według której silniejszy zwycięża: „Survival of the fittest”.
Nie zawsze tak jest. Dzisiaj wiemy, że w ewolucji chodzi nie tylko o siłę, lecz także o umiejętność dostosowania się i współpracy. Przetrwał nie tylko ten z największą szczęką i najbardziej trującym jadem. Przetrwały także biotopy – żywe systemy, które w sposób doskonały ze sobą harmonizują i jednocześnie mają zdolność otwarcia się oraz transcendencji. Natomiast zamknięte w sobie systemy giną, jak widać na przykładzie chorób nowotworowych oraz rodzin kazirodczych.
Bóg życie, miłość, ewolucja — cztery nazwy tej samej rzeczywistości?
Tak. Boga nie da się oddzielić od ewolucji. Bóg jest przychodzeniem i odchodzeniem. Bóg jest narodzinami i umieraniem. Jest tancerzem, który tańczy ewolucję. Tancerz bez tańca nie ma sensu – i tańca bez tancerza też nie sposób sobie wyobrazić. Bóg i ewolucja współprzynależą do siebie. Jedno jest nie do pomyślenia bez drugiego. Weźmy przykład symfonii: Kosmos jest symfonią i to, co nazywamy Bogiem, rozbrzmiewa jako ta symfonia. Każde miejsce, każda chwila, każda istota jest pewną określoną nutą nieodzowną ze względu na całość, nawet, jeśli w następnej chwili zastąpi ją inna nuta. Wszystkie nuty tworzą całość, wszystkie nuty są całością – a tym, co tworzy całość całości, jest Bóg, który rozbrzmiewa jako ta całość.
Brzmi to jak nowe sformułowanie chrześcijańskiej idei wcielenia: Bóg wciela się jako kosmiczna symfonia.
Bóg wciela się w kosmosie. On i jego wcielenie nierozerwalnie się ze sobą wiążą. On nie jest w swoim wcieleniu, lecz manifestuje się jako wcielenie. W drzewie objawia się jako drzewo, w zwierzęciu jako zwierzę, w człowieku jako człowiek i w aniele jako anioł. Nie są to, więc istoty, obok których istniałby jeszcze jakiś Bóg niejako wślizgujący się w nie. On jest każdą z tych pojedynczych istot – i jednocześnie nie jest też nimi, ponieważ w żadnej z nich się nie wyczerpuje, lecz zawsze jest też wszystkimi innymi. Właśnie to doświadczenie czyni mistyk. Poznaje kosmos jako brzemienną sensem manifestację Boga, podczas gdy niektórzy ludzie zachowują się wobec kosmosu jak analfabeci wobec wiersza. Liczą poszczególne znaki i słowa, ale nie są w stanie zrozumieć sensu, który całemu wierszowi nadaje formę.
W. Jager, Fala jest morzem
Powiązane posty
• Najpopularniejsza religia świata
• Dziecinna wizja Boga. Pułapka języka.
indram said:
A jednak nie napisal jasno, dlaczego nie mozna zrezygnowac z tego slowa. No, ale rozumiem mniej wiecej, dlaczego tak jest dogodniej.
Marcin said:
Rewelacyjny tekst. O trudnych do pojęcia rzeczach autor pisze w bardzo prosty sposób. To na prawdę wielka sztuka. Do mnie ten tekst trafia tym lepiej, że jestem kompozytorem i wszelkie porównania do muzyki są mi bardzo bliskie.
Warto tu zaglądać Zenforest – znowu chyba jakaś księgarnia dzięki Tobie zarobi parę groszy ;), może to będzie kolejna dobra książka, którą dzięki Tobie przeczytam.
Pozdrawiam.
zenforest said:
Haha, to prawda z tym zarobkiem, Marcinie. Bardzo wiele osób mi sygnalizowało, że kupiło książkę tylko dzięki temu, że umieściłam artykuł.
Niemniej….Może trudno w to uwierzyć ale zdarzyło mi się, gdy pisałam do redakcji/autora danej książki prośbę o zgodę na cytat na tej stronie – dostawałam odpowiedź odmowną, nawet jeśli fragment miał być mały. 🙂 Ale cóż, takie ich prawo.
indram said:
Suckers! 🙂
Jacenty said:
„Skoro Bóg jest ewolucją, czy wtedy w ogóle ma jeszcze sens mówienie o Bogu?”
Nie wiem, czy Bóg „jest” ewolucją, nie wiem nawet czy on w ogóle istnieje. Ale jeśli istnieje… to być może jeden z aspektów Boskości przejawia się pod postacią procesu ewolucji. I nie chodzi wyłącznie o językowy trick. Próba definicji Boga poprzez jakieś sztywne konstrukcje mentalne wydaje się być ślepą uliczką. Mieliśmy boga gniewnego, boga miłosiernego, boga jako trójcę, teraz mamy boga jako ewolucję? Być może kabalistyczne intuicje, w których mówi się o aspektach, emanacjach i relacjach pomiędzy nimi tworzących „drzewo życia” to znacznie ciekawsza i pełniejsza droga do poznawania niż kolejne ramki, tym razem pod postacią procesu ewolucji.
zenforest said:
„Mieliśmy boga gniewnego, boga miłosiernego, boga jako trójcę, teraz mamy boga jako ewolucję?”
A może jak chce buddyzm jest tylko najgłębsza, uniwersalna świadomość = alaja
– pierwotna manifestacja Pustki… 😉
Zind said:
„Bóg jest przychodzeniem i odchodzeniem. Bóg jest narodzinami i umieraniem. Jest tancerzem”
Lubię w tym temacie takie sformułowania, które niczego do końca nie mówią, nie „zamykają” ostatecznie.
amrita said:
Mnie najbardziej podoba się to zdanie:
„kosmos jest manifestacją Boga”
Jacenty said:
Być może Boskość to taniec mocy, jak w drzewie sefirot. Ukazuje ono przestrzeń, która może ujawniać się jako wymiar świadomości, samoświadomości, surowości natury, delikatności i głębokiego spokoju, kontemplacji i ruchu, ewolucji i spoczynku, i miliardów innych możliwości i potencjalnych możliwości, procesów, stanów i reprezentacji
zenforest said:
Hindusi mają ciekawe podejście do wizerunku boga.
Oczywiście alegoryczne, ale ciekawe.
Np – Wbrew antropomorficznym przedstawieniom, Śiwa w swojej macierzystej formie jest lingamem światła, nieskończonym słupem jasności, która nie mając początku i końca, przenika tożsamy z nim wszechświat . To najwyższa zasada — symbol nieustannego tworzenia się świata, odnawiania wszelkich form życia.
Przez śiwaitów uważany jest za tożsamego z bezpostaciowym, wszechprzenikającym Brahmanem.
Ten bóg jest również wynalazcą medytacji, pierwszym medytującym i zwycięzcą niewiedzy (nieświadomości).
Jego najbardziej znany i budzący grozę aspekt to Niszczyciel Wszechświata a zarazem jego Stworzyciel(!), „tańczący” – w wiecznym tańcu energii.
Mówi się że gdy niszczy wszechświat otwiera swoje Trzecie oko, spopielając ogniem iluzję, która rozciąga się dokoła.
W swym aspekcie Arthanariśwary („Bóg, który jest w połowie kobietą”) – pokazany jest jako pół kobieta pół mężczyzna, istniejąc ponad podziałami.
To najbardziej uniwersalny bóg hinduizmu, chociaż Wisznu (Ten, Który Podtrzymuje Istnienie Świata), uważany jest (przez swoich zwolenników )za jeszcze ważniejszego. Należy bowiem pamiętać, że Budda wskazywany jest właśnie jako dziewiąty awatar Wisznu 🙂 !
indram said:
Wyobrazenia o Bogu czy boskosci zmienialy sie przez wieki wraz z ludzkoscia. Ciekawe, jak jeszcze sie zmienia w przyszlosci. Jako ludzie chyba jeszcze nie powiedzielismy ostatniego slowa?
(jesliby go nie bylo, to trzeba by go bylo wymyslic?) 🙂
Jurgi said:
Jedną z ciekawszych teorii powstania religii jest koncepcja, że jest ona wynikiem… odkrycia przez naszych przodków roślin halucynogennych. Wizje narkotyczne tak rozbiły rzeczywistość pierwotnych hominidów, że musiały stworzyć sobie jakieś wyjaśnienia… Przy okazji wznosząc się na kolejne poziomy myślenia abstrakcyjnego.
yaza said:
moje skojarzenie z ww tekstem:
„każda cząstka stworzenia ma zdolność stwarzania”
M-T Benedict „Światło miłości”
Nieznany Świat nr9 2003
zenforest said:
Cytat z Grofa:
„W Awatamsaka Sutrze napisano: “Powiedziano, że w niebiosach Indry znajdziesz wzór pereł tak ułożonych, że patrząc na jedną, widzisz odbicie wszystkich pozostałych. Tak samo każda rzecz na świecie nie jest jedynie sobą, ale zawiera wszystkie inne rzeczy i w istocie jest wszystkim.” A Sir Charles Eliot, przytaczając ten cytat, dodaje: “W każdej cząstce pyłu bez miary obecny jest Budda.”
Odpowiednie wyobrażenie w starożytnej tradycji chińskiej można znaleźć w szkole myśli buddyjskiej hua jen, holistycznej wizji wszechświata, która ucieleśnia jedną z najgłębszych idei ludzkiego umysłu, jakie kiedykolwiek uzyskano.
Cesarzowa Wu, która nie była w stanie zgłębić bogactwa literatury hua jen, poprosiła jednego z założycieli tej szkoły, Fa Tzanga, o praktyczne, proste przedstawienie wzajemnych powiązań w kosmosie.
Fa Tzang zawiesił najpierw jarzącą się świecę u sufitu komnaty, której całe wnętrze pokryte było zwierciadłami, aby zademonstrować związek Jednego z wieloma.
Wtedy umieścił na środku pokoju niewielki kryształ i pokazując jak odbija się w nim wszystko dookoła: zobrazował w jaki sposób w Ostatecznej Rzeczywistości nieskończenie małe zawiera nieskończenie wielkie, a nieskończenie wielkie – nieskończenie małe.
Uczyniwszy to Fa Tzang, poskarżył się, że jego statyczny model nie jest w stanie ukazać nieustającego, wielowymiarowego ruchu wszechświata i niezakłóconego wzajemnego przenikania się Czasu i Wieczności na równi z przeszłością, teraźniejszością i przyszłością”
więcej w:
filip said:
Swoją drogą jaką ciekawą wyobraźnię mieli już wtedy ludzie, nawet w jakiś sposób rozumieli zasadę hologramu 🙂